زیرساخت سبز (Green Infrastructure) اصطلاحی است که از اوایل قرن حاضر به طور فزایندهای در مباحث حفاظت از محیط زیست زمین و راهکارهای آن، در سراسر جهان در حال ظهور است. در بهترین تعریف، زیرساخت سبز عبارت است از شبکهای درهمتنیده و بههمپیوسته از محدودههای طبیعی و سایر فضاهای باز که از ارزشها و کارکردهای اکوسیستم حفاظت کرده، به حفظ پاکیزگی هوا و آب کمک میکند، و مجموعه وسیعی از فواید را برای انسانها و زیستبوم منطقه فراهم میآورد. در این راستا، زیرساخت سبز، چارچوب بومشناختی برای حیات زیستمحیطی، اجتماعی و اقتصادی ما است؛ به بیان دیگر زیرساخت سبز، دستگاه طبیعی حفظ حیات ما است.
شایان ذکر است که زیرساخت سبز با فضای سبز متفاوت است. چه اینکه ایجاد فضای سبز امری مطلوب و پسندیده است، اما زیرساخت سبز، برای بقای انسانی امری لازم و ضروری است. زیرساخت سبز نوعی شبکه بههمپیوسته فضاهای سبز است که ارزشها و عملکردهای اکوسیستمهای طبیعی را محافظت میکند.
این شبکه فضای سبز معمولا متشکل از «لکه»های سبز نظیر جنگلها، مراتع، باغها، مزارع و … هستند که بوسیله «دالان»های سبز نظیر رود-درهها، رودخانهها، مسیلها، کانالهای آبی مصنوعی و … به هم متصل شدهاند و اکوسیستم منسجم و مرتبطی را به وجود آوردهاند.
زیر ساخت میتواند فراتر از عملکرد سودمدارانه خود، کاربردهای وسیعتر فرهنگی، اجتماعی و بومشناختی داشته باشد. در ایجاد زیرساختهای سبز دقیقا همین اهداف دنبال میشوند؛ اهدافی نظیر:
- غنابخشیدن به حس تعلق به مکان
- پیوند منفعت و مصلحت عمومی
- ارتقای عملکرد بومشناختی
زیرساخت سبز بیواسطه بر نیازهای اجتماعی بنیادین تمرکز دارد تا محیطهای انسانساخت یا شهری را به مکانهایی با پایداری و تابآوری بالاتری تبدیل کند.